Szybko rozwijająca się gospodarka, wyższe niż w Polsce płace, stosunkowo niskie bezrobocie oraz… bardzo podobny do naszego język – to czynniki, które powinieneś wziąć pod uwagę zastanawiając się nad wyjazdem do Słowenii.
Najważniejsze formalności
Meldunek. Niezależnie od celu i planowanej długości pobytu, musisz zgłosić się na posterunek policji w ciągu trzech dni od daty wjazdu. Jeśli zamieszkałeś w hotelu, pensjonacie lub akademiku – obowiązek ten spoczywa na jego administracji.
Legalizacja pobytu powyżej trzech miesięcy. Jeżeli zamierzasz pobyć w Słowenii dłużej niż 90 dni, powinieneś zgłosić się do lokalnego urzędu, będącego odpowiednikiem urzędu wojewódzkiego, po potwierdzenie prawa pobytu. Urzędnikom trzeba będzie przedstawić: dowód tożsamości, fotografie, dowód ubezpieczenia zdrowotnego (np. EKUZ) oraz – jeśli jeszcze nie znalazłeś pracy – oświadczenie o posiadaniu wystarczających środków finansowych lub rozpoczęciu studiów. Jeśli udało ci się zdobyć pracę, pozwolenie na pobyt dostaniesz bez problemu.
Formalności przy podejmowaniu pracy. Umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej, na czas nieokreślony lub określony (o ile spełnione są ustawowe warunki). Pracodawca ma obowiązek zgłoszenia cię do systemu ubezpieczeń (zdrowotne, emerytalne, inwalidzkie, od bezrobocia) w ciągu 8 dni od podjęcia przez ciebie zatrudnienia. Pracodawca musi także przedstawić ci kserokopię tego zgłoszenia.
Prawodawstwo słoweńskie przewiduje także inne rodzaje zatrudnienia – umowy cywilnoprawne (zlecenie, o dzieło) oraz pracę na podstawie skierowania ze spółdzielni studenckiej.
Warunki pracy
Godziny pracy. Obowiązuje 40-godzinny tydzień pracy – codziennie z półgodzinną przerwą na posiłek. W dodatku, co rzadkie w Europie, przerwa jest płatna – wlicza się ją do czasu pracy. Jeżeli jednak ktoś pracuje w warunkach niebezpiecznych dla zdrowia, jego tygodniowy czas pracy jest skrócony do 36 godzin. Nadgodziny nie mogą przekroczyć 8 godzin tygodniowo (20 w miesiącu, 170 w roku).
Urlop. Każdemu pracownikowi przysługuje czterotygodniowy urlop, bez względu na to, czy jest zatrudniony w pełnym, czy niepełnym wymiarze godzin. Osoby starsze (+50) oraz te, które pracują na bardzo wymagających stanowiskach, mają prawo do dodatkowych dni urlopu. Prawo do urlopu wypoczynkowego nabywa się po 6 miesiącach ciągłego zatrudnienia.
Kobieta ma obowiązek wziąć urlop macierzyński na 28 dni przed datą porodu. Urlop ten w sumie trwa 105 dni. Więcej informacji na stronie internetowej Ministerstwa Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej.
Podatki. W Słowenii obowiązuje progresywny system podatkowy – im więcej zarobisz, tym wyższy zapłacisz podatek. Progów jest 5 – od 16% (dla dochodów nieprzekraczających 8755 euro) do 45% (jeśli w danym roku podatkowym zarobisz więcej niż 74 160 euro). Standardowa stawka podatku VAT wynosi 22%. Stawka obniżona to 9,5%.
Zasiłek dla bezrobotnych. Bezrobotny w Słowenii musi być osobą niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie, nie uczącą się w szkole (z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie wieczorowym albo zaocznym), zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym Urzędzie ds. Zatrudnienia oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje osobom, które przepracowały co najmniej 12 z ostatnich 18 miesięcy przed zgłoszeniem się do Urzędu ds. Zatrudnienia. Zasiłek można otrzymywać od 3 do 24 miesięcy – w zależności od stażu pracy i wieku bezrobotnego.
Bilans zysków i strat
Ile można zarobić... Minimalne słoweńskie wynagrodzenie w sierpniu 2022 r. wynosiło 1074 euro. Średnia pensja była mniej więcej dwa razy wyższa. Biorąc pod uwagę fakt, że mówimy o kraju dawnego bloku wschodniego, liczby te mogą robić wrażenie. Najlepiej wynagradzani są medycy, specjaliści IT, project maganerowie czy inżynierowie-mechanicy – ich pensje zaczynają się od ok. 3 tys. euro miesięcznie.
...a ile wydać.
O pracę najłatwiej w Lublanie, czyli stolicy Słowenii. A tam koszty utrzymania są najwyższe. Przykładowo: za lunch w niedrogiej restauracji będziesz musiał zapłacić ok. 10 euro, za bilet miesięczny na komunikację miejską, ok. 35 euro, za bilet do kina ok. 8 euro, a za filiżankę kawy na mieście ok. 2 euro. Koszt wynajęcia ok. 45-metrowego mieszkania w Lublanie to ok. 900 euro.
Na swoim - czyli jak założyć firmę
Własna działalność. Jako obywatel Unii Europejskiej masz prawo swobodnie prowadzić w Słowenii działalność biznesową. Osoba fizyczna rozpoczynająca działalność musi zarejestrować się w urzędzie podatkowym, gdzie otrzyma swój indywidualny numer.
Spółki. Jako początkujący biznesmen masz do wyboru: spółkę komandytową, jawną, akcyjną, komandytowo-akcyjną, cichą oraz z ograniczoną odpowiedzialnością. Uruchamiając działalność, musisz opracować umowę spółki, znaleźć siedzibę, potwierdzić umowę u notariusza i założyć konto w banku. Rejestracji dokonuje się w sądzie na podstawie dokumentów w jęz. słoweńskim. Następnie konieczne jest odwiedzenie słoweńskiego urzędu statystycznego – gdzie uzyskuje się numer identyfikacyjny (odpowiednik REGON) – oraz urzędu podatkowego. Słoweński GUS przesyła informację o zarejestrowaniu twojej firmy do Izby Gospodarczej Słowenii, której automatycznie zostajesz członkiem. Urząd Skarbowy z kolei przydziela ci słoweński odpowiednik numeru NIP (davcne stevilke). Procedurę kończy otwarcie rachunku w Funduszu Emerytalnym, do którego będziesz musiał – jako pracodawca – wpłacać składki ubezpieczeniowe. Rejestrując spółkę, przygotuj się na serię różnorodnych opłat i opieszałość urzędników.
Poszukiwany/poszukiwana
Wśród przedstawicieli zawodów deficytowych wymieniani są: pracownicy budownictwa, inżynierowie, stolarze, kelnerzy, szklarze, malarze, położne, fizykoterapeuci, lekarze, lekarze stomatolodzy oraz nauczyciele przedmiotów ścisłych. W sezonie najwięcej pracy jest przy obsłudze turystów – w handlu, hotelach i gastronomii. Pracy można też szukać w budownictwie, transporcie i przetwórstwie rybnym. W sierpniu 2022 r. wskaźnik bezrobocia w Słowenii wynosił 5,5 proc.
Praca dla małolata
Umowę o pracę mogą zawierać osoby, które ukończyły 15 lat. Niepełnoletni pracownicy są jednak objęci specjalną ochroną – nie można ich np. zatrudniać pod wodą i pod ziemią oraz w warunkach szkodliwych dla zdrowia (np. przy substancjach toksycznych).
Ciekawostki
- 1596 – tyle godzin w 2021 r. przepracował statystyczny Słoweniec.
- 1987 euro – tyle w tym samym okresie wynosiło średnie wynagrodzenie brutto.