Rekrutacja
W całej Europie funkcjonuje trójstopniowy system edukacji wyższej, odpowiadający polskim studiom: licencjackim (lub inżynierskim), magisterskim i podyplomowym. Rekrutacja na studia pierwszego stopnia odbywa się na różne sposoby: w niektórych krajach działają centralne instytucje, do których należy przesyłać aplikacje (Niemcy, Wielka Brytania), w innych należy się kontaktować bezpośrednio z wybraną uczelnią (Hiszpania, Włochy). Szczegółowych informacji warto szukać na stronach internetowych szkół – znaleźć tam można nie tylko informacje o dostępnych kierunkach, ale i wszystkie konieczne do wypełnienia formularze. W większości krajów UE obowiązuje zasada, zgodnie z którą cudzoziemcy mogą być przyjęci na studia, jeśli spełniają warunki rekrutacji w swoim ojczystym kraju. To oznacza, że w większości przypadków Polakom wystarczy zdana matura – oczywiście pod warunkiem, że oceny na świadectwie są dobre. Co to znaczy dobre? To już zależy od uczelni – zwykle to one określają, ile punktów należy zdobyć (wymagają Suplementu do Dyplomu, który umożliwia porównanie efektów kształcenia). Oprócz matury liczy się też znajomość języka obcego (tu potrzebne są certyfikaty). Część uczelni bierze też pod uwagę dodatkowe osiągnięcia i kwalifikacje, np. staże, praktyki, wolontariat. Egzaminy wstępne są rzadkością: chętni na studia licencjackie zdają je m.in. w Czechach i Finlandii. W pozostałych krajach weryfikacja kompetencji dotyczy tylko kandydatów na uczelnie artystyczne (sztuka, muzyka) i sportowe, a także chętnych do studiowania medycyny, farmacji i stomatologii oraz – rzadziej – kierunków inżynieryjnych (np. w Belgii). Na wszystkich unijnych uczelniach działa już Europejski System Transferu Punktów Kredytowych ECTS - to międzynarodowy system rejestracji postępów kształcenia. Dzięki ECTS w dowolnym momencie możesz przenieść się z jednej uczelni na drugą bez obaw, że nowa szkoła nie uzna kompetencji zdobytych w poprzedniej. W niektórych krajach funkcjonują lokalne odmiany ECTS – np. w Irlandii.
Języki obce
Startując na większość uczelni w Europie będziesz musiał potwierdzić swoją znajomość języka dobrym wynikiem oficjalnego egzaminu, np. Certificate in Advanced English (CAE) z angielskiego. W niektórych krajach może zdarzyć się, że jakaś uczelnia sama przeprowadza egzaminy językowe kwalifikujące na studia (np. DSH w Niemczech). Interesującym rozwiązaniem jest rok zerowy, podczas którego uczysz się miejscowego języka (tak jest na przykład na KU Leuven w Holandii). Jeszcze lepiej jest na uczelniach państwowych w Skandynawii. Tu na wielu kierunkach możesz studiować po angielsku do końca.
Programy stypendialne
Najpopularniejszym sposobem na to, by część swoich studiów spędzić za zagranicą jest program Erasmus+. Warto też zainteresować się stypendiami rządowymi oraz takimi, które fundowane są przez organizacje międzynarodowe. O stypendium w ramach programu Erasmus+ możesz ubiegać się tylko w swojej macierzystej uczelni. Stypendium trwa od 3 do 12 miesięcy w przypadku wyjazdów na studia i od 2 do 12 miesięcy w przypadku wyjazdów na praktyki, na każdym stopniu studiów. Wysokość dofinansowania zależy od kraju, do którego się wybierasz – może być to któryś z krajów UE albo Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Turcja, Macedonia czy Serbia. Oferty stypendialnej możesz szukać również na stronach internetowych Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. W niektórych krajach stypendiami ze środków państwowych dysponuje ministerstwo spraw zagranicznych (tak jest np. w Hiszpanii) lub wyznaczone do tego instytucje (np. DAAD w Niemczech).
Praca dla studenta
Wszystkie kraje Unii Europejskiej zniosły już ograniczenia w dostępie Polaków do rynku pracy. W Niemczech czy Hiszpanii powinieneś być więc traktowany dokładnie tak, jak studenci miejscowi, co jednak nie oznacza, że zawsze będziesz miał pełną swobodę w podejmowaniu zatrudnienia. W niektórych krajach studenci studiów dziennych mogą bowiem pracować tylko przez ograniczoną, odgórnie ustaloną liczbę godzin w tygodniu lub roku. Chodzi o to, by nie stanowili nieuczciwej konkurencji na rynku pracy dla tych osób, za które trzeba płacić normalne składki ubezpieczeniowe.
Jeśli chodzi o oferty pracy – w ostatnich latach sytuacja mocno się poprawiła, w wielu krajach nie ma już śladu po kryzysie gospodarczym z lat 2009-2010. Najniższe bezrobocie jest w Czechach, Niemczech czy Holandii. By znaleźć ciekawe, przyzwoicie płatne zajęcie wypada dobrze znać miejscowy język. Ofert warto szukać w uczelnianych biurach karier, tam też można uzyskać porady dotyczące tego, jak powinna wygląda umowa o pracę w danym kraju i jak dochodzić swoich praw.
Sytuacja na rynku pracy skomplikowała się w Wielkiej Brytanii – w związku z brexitem ci, którzy chcą legalnie przebywać w Wielkiej Brytanii, muszą posiadać status rezydenta.
Koszty życia
Planując budżet na czas studiowania, pamiętaj o kwocie, której posiadanie należy udowodnić w czasie starania się o pozwolenie na pobyt. Pieniądze te pozwolą ci na pokrycie kosztów zakwaterowania, wyżywienia i transportu. Najwięcej na utrzymanie wydasz w krajach teoretycznie najbogatszych – Norwegii, Luksemburgu, Belgii i Szwajcarii. Najmniej zapłacisz w państwach dawnego bloku wschodniego (Rumunia, Bułgaria, Czechy) oraz w Portugalii i Grecji. W studenckim budżecie trzeba też uwzględnić opłaty za naukę. W Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii oraz we Włoszech studiowanie kosztuje, bezpłatna jest nauka np. w Szwecji i Niemczech. Status studenta uprawnia do zniżek na różnego rodzaju usługi – zapłacisz mniej w restauracjach, sklepach, galeriach i muzeach. Przed wyjazdem koniecznie sprawdź możliwości uzyskania pomocy finansowej – wiele uczelni lub ministerstw wypłaca stypendia socjalne i za osiągnięcia w nauce.
Staże
Poszukiwania stażu zacznij na własnej uczelni. Najpierw sprawdź, czy twoja szkoła należy do europejskiego programu edukacyjnego Erasmus+, który organizuje nie tylko zagraniczne stypendia na realizację części studiów, ale również praktyki i staże dla absolwentów. Możesz zgłosić się też do międzynarodowego stowarzyszenia studentów albo jednej z organizacji branżowych. Wiele ciekawych propozycji znajdziesz również w instytucjach unijnych. Staże w ramach Erasmusa odbywają się w zagranicznych firmach, ośrodkach naukowo-badawczych lub organizacjach pozarządowych (ale nie-unijnych). Alternatywną opcją jest wolontariat. Ofert pracy wolontariackiej możesz szukać w organizacjach pozarządowych lub instytucjach charytatywnych w całej Europie. Więcej informacji znajdziesz na naszych stronach o wolontariacie za granicą i w naszej publikacji „Międzynarodowy wolontariat młodzieży”.
Pozwolenie na pobyt i ubezpieczenie
Wymóg uzyskania pozwolenia na pobyt dotyczy wszystkich, którzy planują zostać w danym kraju dłużej niż trzy miesiące. Do spełnienia formalności potrzebny ci będzie dokument tożsamości, zaświadczenie o przyjęciu na studia, dowód ubezpieczenia zdrowotnego oraz potwierdzenie posiadania wystarczających środków na utrzymanie. W niektórych krajach konieczny jest też dokument potwierdzający, że znalazłeś sobie mieszkanie. Wystawianiem pozwoleń zajmuje się administracja lokalna. Może to być wydział w prefekturze, komisariat policji albo regionalny urząd ds. cudzoziemców. O potwierdzenie ubezpieczenia zdrowotnego musisz się postarać przed wyjazdem: w wojewódzkim oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia trzeba złożyć wniosek o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).
