Studia w Szwecji

Nowoczesne, wysoko cenione uczelnie, brak czesnego i ścisłe powiązanie programu nauczania z wymaganiami pracodawców. To największe zalety studiowania po drugiej stronie Bałtyku. To jednak propozycja dla sumiennych i oszczędnych: studia są wymagające, a życie w Szwecji do najtańszych nie należy.

System nauki i szkolnictwa wyższego

Uczelnie. W Szwecji działa 39 uczelni wyższych – niemal wszystkie mają w nazwie słowo „university” – nie są to jednak uniwersytety w polskim rozumieniu tego słowa. Większość to szkoły wyższe, które nie mają uprawnień do przyznawania tytułów doktorskich. Należą jednak do najnowocześniejszych w Europie, a ich oferta edukacyjna jest bardzo bogata – do wyboru są kierunki akademickie i zawodowe, z wykładowym szwedzkim bądź angielskim. Władze w Sztokholmie dbają o ścisłą współpracę między uczelniami i pracodawcami. Rok szkolny zaczyna się pod koniec sierpnia. Semestr jesienny trwa do połowy stycznia, wiosenny – do początku czerwca.
Studenci mają dużą swobodę kształtowania swojej ścieżki edukacyjnej – tylko część przedmiotów jest obowiązkowa, pozostałe są tylko zalecane lub zupełnie dobrowolne. W tygodniu studia zajmują ok. 40 godzin (nie chodzi tu tylko o zajęcia, ale także czas spędzony np. na czytaniu zadanych książek) – nie jest to więc propozycja dla leniwych imprezowiczów. Pełną listę uczelni, ich adresy i mapy znajdziesz na stronie Study in Sweden. Warto zajrzeć również na stronę Ambasady Szwecji w Warszawie oraz na portal szwedzkiej agencji ds. szkolnictwa wyższego (Universitetskanslersämbetet, UKÄ)

Stopnie akademickie. Szwecja uczestniczy w Procesie bolońskim – studentów obowiązuje więc system transferu punktów ECTS (w Szwecji nazywany högskolepoäng), a nauka podzielona jest na trzy etapy. Studia I stopnia to dwie możliwości: dwuletnia nauka, zakończona egzaminem högskoleexamen (120 punktów ECTS), lub trzyletnia, po której uzyskuje się tytuł kandidatexamen – równoważny polskiemu licencjatowi (180 ECTS). Tylko ukończenie trzyletnich studiów I stopnia upoważnia do kontynuowania nauki na studiach II stopnia. Studia II stopnia to również dwa rodzaje ścieżek edukacyjnych do wyboru: studenci mogą wybrać studia dwuletnie (120 ECTS) lub rocznie (60 ECTS). Jedne i drugie kończą się zdobyciem tytuł magistra (Degree of Master, po szwedzku masterexamen). Studia III stopnia kończą się zdobyciem tytułu odpowiadającego polskiemu doktoratowi. Uwaga – łatwo się pomylić, gdyż dyplom po dwuletnich studiach III stopnia w Szwecji (120 ECTS) nazywany jest Degree of Licentiate (licentiatexamen). Dopiero studia czteroletnie kończą się uzyskaniem stopnia Degree of Doctor (PhD, po szwedzku doktorsexamen).

Rekrutacja - wymagania i formalności

Tryb rekrutacji i warunki formalne. By starać się o miejsce na studiach I stopnia wystarczy zdana matura. Od kandydatów na studia magisterskie wymagany jest licencjat, od przyszłych doktorów – tytuł magistra lub – uwaga – ukończenie czterech lat studiów, trzech I stopnia i co najmniej roku II stopnia. Przyszli studenci powinni też udowodnić znajomość języka wykładowego (więcej w rozdziale Znajomość języka, certyfikaty). Wniosek o przyjęcie na studia składasz poprzez stronę internetową universityadmissions.se – rekrutacja na wyższe uczelnie w Szwecji jest bowiem scentralizowana. Procedurę aplikowania o miejsce na szwedzkich uczelniach przystępnie opisano na stronie studyinsweden.se.
Terminy. Różnią się w zależności od uczelni – generalnie jednak wnioski należy składać: na semestr jesienny do połowy stycznia, na semestr wiosenny – do połowy sierpnia. Odpowiedzi spodziewaj się odpowiednio w kwietniu i październiku. Wszystkie szczegółowe informacje znajdziesz na stronie universityadmissions.se.
Egzaminy wstępne. Są rzadkością. Jeśli liczba chętnych na studia jest wyższa od liczby miejsc (a tak jest zazwyczaj), uczelnie przeprowadzają konkursy świadectw maturalnych, rozmowy kwalifikacyjne lub oceniają doświadczenie zawodowe. Procedury te różnią się w zależności od uczelni, najlepiej więc pytać u źródła.

Znajomość języka, certyfikaty

Językiem wykładowym na większości kierunków jest szwedzki, uczelnie oferują jednak ponad 1000 kierunków z wykładowym angielskim – głównie magisterskich. Na stronie Study in Sweden znajdziesz ich wyszukiwarkę. Od kandydatów na kierunki z wykładowym szwedzkim wymagany jest certyfikat TISUS (Test in Swedish for University Studies). Listę uczelni, prowadzących specjalne kursy szwedzkiego dla obcokrajowców znajdziesz tutaj. Języka tego możesz jednak uczyć się również w Polsce – kurs szwedzkiego dostępny jest np. w ofercie Uniwersytetu Otwartego UW. Żeby dostać się na studia z wykładowym angielskim, musisz posiadać certyfikat językowy. Listę najbardziej przydatnych znajdziesz tutaj.
→ TOEFL iBT (Test of English as a Foreign Language) – z wynikiem 4.0-4.5,
→ IELTS (International English Language Testing Service) – z wynikiem 5.5-7.0;
→ Cambridge ESOL examination;
→ Pearson PTE Academic – z wynikiem 47-68 punktów.
Część uczelni wymaga znajomości angielskiego również na studiach z wykładowym szwedzkim. O szczegóły pytaj na wybranej przez siebie uczelni.

Pobyt i ubezpieczenie

Formalności. By wjechać do Szwecji, wystarczy paszport lub dowód osobisty. Bez dodatkowych formalności możesz przebywać w tym kraju przez rok. Jeśli planujesz dłuższy pobyt, powinieneś się zarejestrować w ewidencji ludności (folkbokförd) i uzyskać szwedzki odpowiednik numeru PESEL – w tym celu musisz skontaktować się z miejscowym urzędem podatkowym (Skatteverket). Jeśli chcesz również podjąć pracę – powinieneś zgłosić się do lokalnego odpowiednika ZUS (Försäkringskassan) oraz miejscowego urzędu pracy (Arbetsförmedlingen).
By zarejestrować się w ewidencji, będziesz musiał przedstawić urzędnikom: paszport lub dowód osobisty, zaświadczenie o przyjęciu na studia (trwające co najmniej 12 miesięcy), dowód ubezpieczenia zdrowotnego (np. kartę EKUZ) i wypełniony wniosek. Urzędnicy poproszą Cię również o złożenie oświadczenia o posiadaniu wystarczających środków finansowych. Dodatkowe informacje na stronie urzędu podatkowego.

Ubezpieczenie. Obowiązuje Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. Jeśli planujesz dłuższy pobyt w Szwecji, rozejrzyj się za dodatkowym, prywatnym ubezpieczeniem.

Koszty studiów i zakwaterowania

Czesne. Studia w Szwecji są bezpłatne – zarówno I, jak i II stopnia, stacjonarne i niestacjonarne.

Utrzymanie i zakwaterowanie. Szwedzkie uczelnie szacują, że miesięczne wydatki na utrzymanie nie powinny przekroczyć 8370 szwedzkich koron (ok. 3600 zł). Suma ta obejmuje wyżywienie (ok. 2000 koron), zakwaterowanie (4000 koron), transport (550 koron), rozrywki (1450 koron). Piwo w Szwecji kosztuje 40-50 koron, obiady 100-150 koron, choć lunch z sokiem, sałatką i herbatą można już dostać za 55-85 koron. Najtaniej jest oczywiście stołować się w barach na uczelniach, koniecznie też trzeba skorzystać z przysługujących studentom zniżek. Wskazówki dotyczące oszczędzania przygotowane przez studentów znajdziesz tutaj. W znalezieniu zakwaterowania pomogą uczelniane biura ds. studenckich i organizacje studentów.

Inne koszty. Obowiązkowe są opłaty na rzecz organizacji studenckich – sięgają od 50 do 350 koron za semestr, w zależności od organizacji. W budżecie musisz też uwzględnić wydatki na książki: w Szwecji czytać trzeba naprawdę dużo, szczególnie jeśli studiuje się prawo czy nauki przyrodnicze. Miesięcznie wydasz na ten cel ok. 750 koron – ale warto szukać też tańszych alternatyw, na przykład kupować książki z drugiej ręki.

Życie studenckie

Charakterystyczne dla Skandynawii zdeformalizowanie stosunków między studentami a wykładowcami w Szwecji osiągnęło chyba swój punkt szczytowy. Jest i druga strona medalu – nie można tłumaczyć nieśmiałością braku aktywności na zajęciach. Wykładowcy oczekują dyskusji, samodzielnego, krytycznego myślenia i umiejętności uzasadniania poglądów. Zapomnij też o wieczornym imprezowaniu – odciski na rękach prędzej zrobią ci się od książek niż od kufla. Czytać trzeba naprawdę sporo! Uważaj też na ściąganie czy „pożyczanie” akapitów z cudzych prac – w Szwecji dla takich praktyk nie ma pobłażania. Można szybciutko wylecieć z uczelni.

Stypendia

Jako obywatel UE możesz ubiegać się w Szwecji o takie samo wsparcie, jakie otrzymują obywatele tego kraju. Dla studentów dostępne są m.in. zasiłki w wysokości 823 koron tygodniowo (ok. 370 zł), wypłacane przez 40 tygodni w roku maksymalnie przez sześć lat. W 2018 r. z tego rodzaju wsparcia korzystało 88 proc. studentów (dane Eurydice).
Innym rodzajem wsparcia są gwarantowane przez państwo kredyty studenckie – pożyczyć można 1892 korony tygodniowo (ok. 860 zł, przez 40 tygodni w roku). Spłata kredytu rozpoczyna się najwcześniej po 6 miesiącach od momentu uzyskania ostatniej pożyczki – na oddanie pieniędzy będziesz miał 25 lat (do osiągnięcia 60. roku życia).

O stypendiach, oferowanych przez szwedzkie uniwersytety oraz Instytut Szwedzki, dowiesz się więcej tutaj.

Praca dla studenta

Rynek pracy jest otwarty – nie potrzebujesz specjalnych zezwoleń na podjęcie zatrudnienia, nie jest regulowana także liczba godzin, które możesz przepracować jako student. O pracę jest stosunkowo łatwo – bezrobocie według Eurostatu jest niższe od średniej w UE – wynosi 6,3 proc. (maj 2019 r.). Przeciętna pensja netto w Szwecji wynosi 2777 euro miesięcznie (to trzy razy więcej niż w Polsce!), a płaca minimalna nie jest regulowana.
Szukając pracy, zajrzyj na strony: www.careerjet.se, www.stepstone.se, www.randstad.se, https://www.monster.se/, https://www.academicsearch.se/. Możesz spróbować też w Centralnym Urzędzie Pracy.

#studia #szwecja